DeItaliaanse premier Giorgia Meloni houdt zich aan haar belofte om al in augustus 2023 financieel bij te dragen aan het noodherstel van de Transfiguratiekathedraal van Odessa, die op 23 juli 2023 zwaar beschadigd werd door Russische beschietingen – meldt HRWF.
Begin februari 2024 werd er een overeenkomst getekend tussen Italië en UNESCO over de toewijzing van fondsen, aldus het stadsbestuur van Odessa. De Italiaanse regeringsdelegatie werd voorgezeten door Davide La Cecilia, speciaal gezant voor de wederopbouw en versterking van de veerkracht van Oekraïne.
In de nacht van 23 juli 2023 voerden Russische troepen een massale aanval uit op het grondgebied van Odessa en de regio, waarbij ze 19 raketten van verschillende types afvuurden. De klap viel op het historische centrum van Odessa, dat op de Werelderfgoedlijst van UNESCO staat. Als gevolg van de aanval werden 25 architecturale monumenten beschadigd, in het bijzonder de Transfiguratiekathedraal. De helft van de kathedraal zat zonder dak, de centrale palen en fundering in het gebouw waren gebroken, alle ramen waren eruit geslagen, het stucwerk was weggeslagen. Reddingswerkers en geestelijken slaagden erin om enkele iconen te redden, waaronder het Kasperovskaja Icoon van de Moeder Gods, die beschouwd wordt als de beschermvrouwe van Odessa. Het Iberisch Icoon, geïnstalleerd voor de 100ste verjaardag van Odessa, overleefde het ook.
Op 2 oktober 2023 tekenden Oekraïne en Italië een overeenkomst om de Transfiguratiekathedraal te herstellen.
In november overstroomden hevige regens de kathedraal en het bisdom van Odessa begon met dringende werkzaamheden om het dak te conserveren.
Wederopbouw gebaseerd op een tripartiet memorandum en onder toezicht van een Raad van Toezicht
Het kantoor van de burgemeester zei dat er plannen zijn om een tripartiet memorandum van samenwerking over de wederopbouw van Odessa te ondertekenen (Italië – Oekraïne – UNESCO), evenals een afzonderlijk memorandum tussen Italië en Oekraïne, waarin de gebieden van samenwerking zullen worden gemarkeerd.
Voor de uitvoering van deze restauratiewerkzaamheden wordt een raad van toezicht opgericht, waarin alle partijen van het tripartiete memorandum zitting zullen hebben, evenals strategische, technische en wetenschappelijke comités. In deze laatste zullen met name wetenschappers van het Polytechnisch Instituut van Milaan, het Triënnale Museum van Milaan en het Nationaal Museum voor Moderne Kunst en Architectuur in Rome zitting hebben.
Het zou verstandig zijn van Oekraïense zijde om Prof. Meshcheriakov op te nemen in de Raad van Toezicht, aangezien zijn naam nauw verbonden is met de geschiedenis van de wederopbouw van de Odessa Kathedraal, die volledig werd verwoest ten tijde van Stalin. Meshcheriakov, Ph.D. Arch, Associate Professor, is lid van het Oekraïense comité van ICOMOS (International Council on Monuments and Sites), voorzitter van de regionale afdeling van Odessa van de Architectural Chamber van de National Union of Architects of Ukraine, forensisch expert van het ministerie van Justitie van Oekraïne, Research Fellow van het Researchers at Risk Programme van de British Academy en Visiting Scholar aan het Trinity College van de universiteit van Cambridge. Hij is de auteur van twee monografieën en meer dan zeventig wetenschappelijke publicaties, artikelen en proefschriften op het gebied van architectuur en de bescherming van cultureel erfgoed.
Onder leiding van Meshcheriakov werd een groep architecten in 1999 laureaat van de nationale oproep voor projecten voor de wederopbouw van de Odessa-kathedraal, die in 2000-2010 werd herbouwd op basis van zijn project. Vervolgens kreeg hij de staatsprijs van Oekraïne op het gebied van architectuur voor de reconstructie van de Odessa-kathedraal. Hij is ook de auteur van een boek over dit onderwerp.
De juridische status van de kathedraal: complex en onduidelijk
De juridische status van de Transfiguratiekathedraal is nogal complex en onduidelijk. Tot mei 2022 werd het beschouwd als een kerk met een speciale status en rechten op ruime autonomie, aangesloten bij de Oekraïens-Orthodoxe Kerk/Moskou Patriarchaat (UOC/MP).
Op 27 mei 2022 schrapte de Raad van de UOC/MP alle verwijzingen naar een dergelijke afhankelijkheid uit haar statuten, waarbij de nadruk werd gelegd op haar financiële autonomie en de afwezigheid van enige externe inmenging in de benoeming van haar geestelijken. Het distantieerde zich hierbij van de Russisch-orthodoxe kerk en stopte met het herdenken van patriarch Kirill (van de Russisch-orthodoxe kerk) tijdens de kerkdiensten vanwege zijn steun aan de oorlog van Vladimir Poetin tegen Oekraïne. Deze distantiëring heeft echter niet geleid tot een schisma van Moskou, zodat de UOC haar canonieke status kan behouden. Intussen is het proces van overdracht van UOC-parochies aan de nationale Orthodoxe Kerk van Oekraïne (OCU), die in december 2018 onder president Porosjenko is opgericht en op 5 januari 2019 door het Patriarchaat van Constantinopel is erkend, in een stroomversnelling geraakt.
In dit verband is het commentaar van aartsdeken Andriy Palchuk, een geestelijke van de Odessa-eparchie van de Oekraïens-Orthodoxe Kerk (UOC) over de schade aan de kathedraal het vermelden waard: “De verwoesting is kolossaal. De helft van de kathedraal heeft geen dak meer. De centrale pilaren en de fundering zijn gebroken. Alle ramen en het stucwerk zijn eruit geblazen. Er was brand, het gedeelte waar iconen en kaarsen worden verkocht in de kerk vatte vlam. Na het einde van de luchtaanval arriveerden de hulpdiensten en blusten alles.”
Op 23 juli 2023 sprak aartsbisschop Victor van Artsyz (UOC) patriarch Kirill van de Russisch-orthodoxe kerk virulent aan over de beschieting van de kathedraal. Hij beschuldigde hem ervan de oorlog tegen Oekraïne, een soeverein land, te steunen en persoonlijk de Russische strijdkrachten te zegenen die wreedheden begaan.
Patriarch Kirill van de Russisch-orthodoxe kerk zweeg over de zware schade die de Russische beschietingen hebben toegebracht aan de orthodoxe kathedraal van Odessa en heeft geen financiële of andere hulp voorgesteld voor de wederopbouw.
Japanse hulp
Japan heeft Oekraïne via de UNESCO financiële hulp aangeboden voor het herstel van cultureel erfgoed, onderwijs en media.
De ondertekeningsceremonie vond plaats op 7 februari in het hoofdkantoor van de organisatie in Parijs. De ceremonie werd bijgewoond door Kano Takehiro, de Japanse vertegenwoordiger bij UNESCO, Audrey Azoulet, directeur-generaal van UNESCO, en Vadym Omelchenko, ambassadeur van Oekraïne in Frankrijk.
Japanse ambtenaren zeggen dat hun land dit jaar ongeveer 14,6 miljoen US dollar zal toewijzen aan Oekraïne, waar de vijandelijkheden aan de gang zijn.
Deze fondsen zullen helpen bij het behoud van het werelderfgoed in het historische centrum van Odessa, dat getroffen werd door Russische raketaanvallen.
Op 24 en 25 februari wordt aan de Keio Universiteit in Tokio een symposium gehouden over de Oekraïense cultuur tegen de achtergrond van de oorlog.
Vorig jaar kondigde de consul-generaal van de Helleense Republiek in Odessa, Dimitrios Dohtsis, aan dat Griekenland ook van plan was om te helpen bij de restauratie van architecturale monumenten die beschadigd waren tijdens de Russische raketaanval, waaronder de kathedraal, maar begin februari was er nog niets bekendgemaakt over mogelijke concrete initiatieven.
Geen enkel ander EU-land heeft beloofd bij te dragen aan de restauratie van de kathedraal.
Kort na de Russische beschieting van Odessa noemde Josep Borrell, Hoge Vertegenwoordiger van de Europese Unie voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid, de nachtelijke aanval op de stad opnieuw een Russische oorlogsmisdaad en tweette: “De meedogenloze raketterreur van Rusland tegen het door UNESCO beschermde Odessa is de zoveelste oorlogsmisdaad van het Kremlin, dat ook de belangrijkste orthodoxe kathedraal, die op de Werelderfgoedlijst staat, heeft verwoest. Rusland heeft al honderden culturele locaties beschadigd in een poging Oekraïne te vernietigen.” De EU beloofde echter niet bij te dragen aan de wederopbouw van de verwoeste delen van de kathedraal.
