De Belgische premier Alexander De Croo, die het nationale voorzitterschap van de EU-Raad vertegenwoordigt, organiseert morgen een industrietop in samenwerking met de European Chemical Industry Council (CEFIC) en zijn Belgische branchevereniging Essenscia in de haven van Antwerpen.
Deze top, die wordt bijgewoond door CEO’s van grote bedrijven en verschillende toppolitici, waaronder EU-Commissievoorzitter Ursula von der Leyen, is bedoeld om de toekomst van de chemische sector te bespreken en mogelijk de strategie voor de EU voor de komende vijf jaar vast te stellen in de zogenaamde “Antwerp Declaration for a European Industrial Deal”.
Tatiana Santos, hoofd Chemie bij het Europees Milieubureau (EEB), stelt:
“Deze gebeurtenis vergroot een voor de hand liggende zorg: de voorrang die wordt gegeven aan de winst van vervuilers boven de volksgezondheid en het milieu. Bovendien, in een verbazingwekkend vertoon van minachting voor het welzijn van de burgers, vindt dit evenement plaats in een van de meest vervuilde regio’s ter wereld, in het huis van BASF, een internationale chemiereus en een belangrijke veroorzaker van wereldwijde vervuiling.”
Afgelopen oktober 2023 vroegen vervuilingsslachtoffers uit België, Italië en Frankrijk om een audiëntie bij Ursula von der Leyen[1] om de verwoestende gevolgen van gevaarlijke PFAS-chemicaliën (per- en polyfluoralkylstoffen) voor de gezondheid aan te kaarten. Ondanks hun hartstochtelijke pleidooi werd hun stem genegeerd.
Laura Ghiotto en Cristina Cola, Mamme no PFAS. Brief aan de voorzitter van de EU-commissie, Ursula von der Leyen [2].
“We gaven ze borstvoeding […] PFAS zaten verborgen in onze melk. We wisten niet dat we onze kinderen vergiftigden! Nu kun je in hun bloed PFAS vinden tot 30-40-50 keer het niveau dat verwacht wordt in de algemene bevolking.”
Terwijl de EU-leiders hun agenda opstellen in de aanloop naar de verkiezingen, staat deze één-op-één discussie tussen de industrie en politici in schril contrast met de hindernissen waarmee burgers en NGO’s te maken krijgen als ze hun stem willen laten horen. Ondertussen blijven zich in heel Europa schandalen van chemische vervuiling voordoen [3]. Slachtoffers hekelen de acties van bedrijfsgiganten zoals 3M, Dupont, Chemours of Bayer-Monsanto, die niet alleen de schadelijke effecten van chemische stoffen verbergen, maar ook mogen volharden in het gebruik ervan.
Stéphanie Escoffier, slachtoffer van chemische vervuiling tijdens haar werk als chemicus bij ARKEMA in Lyon. Brief aan de voorzitter van de EU-commissie, Ursula von der Leyen [4]
“In hoeverre kan een particulier bedrijf het milieu en het drinkwater van honderdduizenden mensen vervuilen? En de gezondheid van de bewoners beïnvloeden? Wie is verantwoordelijk voor het beoordelen van de risico/batenbalans voor de samenleving van de productie van deze giftige chemicaliën?”
De resultaten van Europa’s grootste screeningprogramma voor giftige chemicaliën, HBM4EU [5], onthullen alarmerende niveaus van blootstelling aan chemicaliën die in verband worden gebracht met ernstige gezondheidsproblemen zoals kanker, onvruchtbaarheid en geboorteafwijkingen. Ondanks het toenemende bewijs en de publieke verontwaardiging, blijven beleidsmakers zwichten voor de druk van de industrie, vertragen ze de hoognodige hervorming van de verouderde chemicaliënwetgeving van de EU, REACH (de verordening inzake de registratie en beoordeling van en de autorisatie en beperkingen ten aanzien van chemische stoffen), en komen ze hun beloften in de duurzaamheidsstrategie voor chemicaliën voor een gifvrij Europa niet na.t
Vicky Can, onderzoeker en campagnevoerder bij Corporate Europe Observatory, stelt:
“Morgen zullen vervuilers een goede dag hebben ten koste van mensen en gemeenschappen in heel Europa. Dit gezellige lobby-evenement met de Big Toxics-industrie, dat wordt gehouden voor de deur van enkele van Europa’s ergste ‘voor altijd chemicaliën’-vervuilingen, is afschuwelijk. Het is tijd om bedrijven ter verantwoording te roepen voor hun rol in het creëren van de giftige vervuilingscrisis, niet om ze te belonen. Morgen zullen NGO’s eisen dat er een einde komt aan dit soort bevoorrechte toegang tot besluitvormers. Het is tijd voor een gifvrije politiek.”
Voor veel Europese burgers is de urgentie voor verandering nog nooit zo duidelijk geweest. Velen hebben zich verenigd om te pleiten voor een gifvrij Europa, met een petitie die in slechts een paar dagen bijna 100.000 handtekeningen[6] heeft bereikt. Morgen zullen verschillende NGO’s de EU-leiders oproepen om volksgezondheid en milieuduurzaamheid prioriteit te geven boven bedrijfsbelangen [7].
Het Europees Milieubureau (EEB) is Europa’s grootste netwerk van milieu-organisaties van burgers, die staan voor milieurechtvaardigheid, duurzame ontwikkeling en participatieve democratie. Onze experts houden zich bezig met klimaatverandering, biodiversiteit, circulaire economie, lucht-, water-, bodem- en chemische vervuiling, maar ook met beleid op het gebied van industrie, energie, landbouw, productontwerp en afvalpreventie. We zijn ook actief op overkoepelende thema’s zoals duurzame ontwikkeling, goed bestuur, participatieve democratie en de rechtsstaat in Europa en daarbuiten.
1] https://eeb.org/wp-content/uploads/2023/10/20231002-Letter-to-President-Commission.pdf
[2] https://eeb.org/wp-content/uploads/2024/02/Laura-Ghiotto-and-Cristina-Cola-Mamme-no-PFASs.-Brief-aan-de-voorzitter-van-de-EU-Commissie.pdf
[3] De afgelopen maanden hebben zich verschillende schandalen voorgedaan, van de Italiaanse regio Veneto tot de “chemische vallei” in Frankrijk, Nederland, België, Vlaanderen en Wallonië, tot Zweden en daarbuiten.
[4] https://eeb.org/wp-content/uploads/2024/02/Stephanie-Escoffier-Letter-to-the-President-of-the-EU-Commission-Ursula-von-der-Leyen.pdf
[5] Het European Human Biomonitoring Initiative(HBM4EU), Europa’s grootste screeningprogramma ooit voor toxische chemicaliën, testte meer dan 13.000 mensen uit 28 Europese landen en stelde vast dat de bevolking blootgesteld is aan “alarmerend hoge” niveaus van gevaarlijke chemicaliën, vooral van kinderen.
[6] https://action.wemove.eu/sign/2024-01-ban-forever-chemicals-EN
[7] Aan de vooravond van deze industriële top brengen klimaat- en burgerbewegingen in Antwerpen wetenschappers en vakbonden samen om een alternatieve visie op een sociale en ecologische haven te bespreken. Het debat zal zich toespitsen op kwesties in verband met de gezondheid van arbeiders en omwonenden, de wetenschappelijke stand van zaken rond PFAS en de sanering van Zwijndrecht en Linkeroever, sterk vervuilde gebieden.
