In grote steden van het zogenaamde Zuid-Azerbeidzjan – de noordelijke regio’s van Iran – is opnieuw een massale golf van ontevredenheid en demonstraties ontstaan. Tabriz, Ardebil, Zendjan, Qazvin en Julfa zijn centra van onrust geworden. Studenten en leraren gaan de straat op om te protesteren tegen de massale vergiftiging van schoolmeisjes door onbekende daders. De vergiftigingen vinden overal in Iran plaats, en zijn kennelijk opzettelijk gericht tegen meisjes en vrouwelijke studenten. Ze vonden de afgelopen weken plaats in meer dan 200 onderwijsinstellingen, maar de veiligheidstroepen doen niets, wat de mening bevestigt dat het een regeringscomplot is om jonge vrouwen, die actief deelnamen aan de protesten, te intimideren. Noord-Iran, dat voornamelijk wordt bevolkt door een etnische Azerbeidzjaanse minderheid – “Zuid-Azerbeidzjanen” – lijdt meer onder deze vergiftigingen dan de centrale regio’s, niet alleen omdat het een perifeer gebied is, maar ook omdat het volstrekt onderontwikkeld is op het gebied van medische diensten.
Dit maakt deel uit van de consequente onderdrukking en discriminatie van de minderheid. Alleen al het feit dat niet bekend is hoeveel Zuid-Azerbeidzjanen er in Iran wonen, 18 of 30 miljoen, is een bewijs van discriminatie op zich. Er is een overvloed aan voorbeelden: de Iraanse regering verbiedt het geven van Azerbeidzjaanse namen aan pasgeborenen, de regering heeft hun culturele expressie beperkt door beperkingen op te leggen aan het gebruik van de Azerbeidzjaanse taal in de media, literatuur, kunst en onderwijs.
Activisten die opkomen voor de rechten van de bevolking van Zuid-Azerbeidzjan worden vervolgd en gevangen gezet. Zo werd Alireza Farshi, een prominente activiste uit Zuid-Azerbeidzjan(https://www.amnesty.org.uk/urgent-actions/defender-beaten-and-denied-health-care), veroordeeld tot 10 jaar gevangenisstraf voor haar rol bij het bevorderen van het gebruik van de Azerbeidzjaanse taal op de Internationale Dag van de Moedertaal, en voor het verspreiden van boeken onder jongeren in Zuid-Azerbeidzjan om hen aan te moedigen in hun moedertaal te leren en te spreken.
De sociale bijstandsprogramma’s voor de provincies waar Zuid-Azerbeidzjanen wonen zijn veel schaarser dan in enige andere regio. Het probleem van de drooglegging van het Urmia-meer, waaromheen veel etnische Azerbeidzjanen wonen, wordt door de Iraanse autoriteiten bewust niet aangepakt, wat leidt tot de afname van de landbouwprodukten, armoede en ondervoeding.
Dit zijn de redenen waarom Zuid-Azerbeidzjanen de meest actieve minderheid zijn die deelneemt aan de recente protesten tegen het regime.
Hoewel het er eind 2022 op leek dat de harde repressie een einde maakte aan de demonstraties en andere acties van Zuid-Azerbeidzjanen, is er een nieuwe golf van opstand, die veel moeilijker te stoppen is, en die een aanzienlijke bedreiging vormt voor Teheran.
Het idee van een onafhankelijk Zuid-Azerbeidzjan, dat het Iraanse regime altijd heeft bedreigd, heeft een comeback gemaakt. Had de protestbeweging van de Iraanse Azerbeidzjanen vroeger te lijden onder een totaal gebrek aan coördinatie, de laatste tijd is alles veranderd(https://www.i24news.tv/en/news/middle-east/iran-eastern-states/1677754384-iran-s-new-old-fear-southern-azerbaijan-wants-independence). Ten minste acht grote bewegingen met verschillende agenda’s zijn opgestaan, variërend van eisen om culturele autonomie te verlenen tot onafhankelijkheid. Sommigen zien het toekomstige Zuid-Azerbeidzjan als een Azerische kloon van Iran, anderen wensen een verwesterde staat, lijkend op Turkije en Azerbeidzjan.
Alle organisaties bundelden hun krachten in Tabriz, het historische en culturele centrum van Zuid-Azerbeidzjan. Het proces werd georganiseerd door de activisten van het Telegramkanaal Guney AZfront(https://t.me/guneyazfront9), dat begin februari begon met het beplakken van folders met de vlag van onafhankelijk Zuid-Azerbeidzjan op alle belangrijke locaties van de stad, overheidsgebouwen en zelfs de kantoren en kazernes van de IRGC.
De tweede golf folders droeg niet alleen een vlag, maar de symbolen van alle belangrijke organisaties.
Op regionale sociale netwerken en in Telegram worden video’s van posters en flyers in alle maten en kwaliteiten gedeeld.(Opmerking: video hier invoegen). Toen kwam er een flash mob: een groot aantal Iraanse Azerbeidzjanen begon foto’s te maken voor bekende bouwwerken in Tabriz, terwijl ze folders gebruikten om hun gezicht te verbergen – om niet te worden aangehouden door de Iraanse veiligheidsdiensten. Tot nu toe is geen van de activisten van de onafhankelijkheidsbeweging gearresteerd, hoewel Tabriz wordt overspoeld met politie- en IRGC-patrouilles.
Het regime beweert dat de “separatisten” worden gesteund door de Israëlische en Azerbeidzjaanse inlichtingendiensten. Iraanse ambtenaren hebben erop gewezen dat in juli 2021 de Israëlische ambassadeur in Bakoe, George Deek, een foto tweette van zichzelf terwijl hij een boek las met de titel “Mysterieuze verhalen van Tabriz”.
“Ik leer zoveel over de Azerbeidzjaanse geschiedenis en cultuur in Tabriz in dit geweldige boek dat ik onlangs kreeg aangeboden. Wat lezen jullie deze dagen?” – schreef hij(https://twitter.com/GeorgeDeek/status/1549774617061036034).
Ook hebben Iraanse pro-regeringsanalisten verwezen naar de woorden van president van de Republiek Azerbeidzjan Ilham Aliyev op de top van de Organisatie van Turkse Staten in november 2022. “De jonge generatie van de Turkse wereld zou de mogelijkheid moeten hebben om in hun moedertaal te studeren in de landen waar ze wonen. Helaas zijn de meeste van de 40 miljoen Azerbeidzjanen die buiten Azerbeidzjan wonen, van deze mogelijkheden verstoken. Onderwijs in de moedertaal aan onze landgenoten die buiten de Turkse staten wonen, moet altijd op de agenda van de organisatie staan. Er moeten de nodige stappen in die richting worden gezet”, verklaarde Aliyev.
De recente snelle ontwikkeling van de strategische samenwerking tussen Israël en Azerbeidzjan voedt de vrees van Teheran. Als de afscheiding van Zuid-Azerbeidzjan plaatsvindt, zal Iran instorten. Vreemd genoeg overweegt het Iraanse regime niet om zijn betrekkingen met Zuid-Azerbeidzjan op te warmen.
Op 25 maart is in Brussel een massale demonstratie van Iraanse Azerbeidzjanen gepland voor het Belgische parlement. “De mars van vrijheid en rechtvaardigheid”, zoals hij wordt genoemd, zal het begin zijn van een campagne om steun te verwerven voor een onafhankelijk Zuid-Azerbeidzjan.
De onafhankelijkheidsbeweging is afhankelijk van de steun van het Westen: die is van levensbelang voor haar bestaan. Hoewel het onderwerp van afscheiding al eerder aan de orde is geweest, is dit de eerste keer dat lokale organisaties hun krachten bundelen.
