Al bijna vier maanden, terwijl de hel losbrak in Oekraïne, ontvangt Kiev een stroom van Europese leiders die hun steun willen betuigen, maar nog meer geïnteresseerd zijn in het opkrikken van hun politieke fortuin.
Externe crises bieden meestal goede mogelijkheden om de aandacht af te leiden van de binnenlandse politiek en haar problemen, en de oorlog in Oekraïne vormt daarop geen uitzondering.
Oekraïne kan bijvoorbeeld Boris Johnson voorlopig gered hebben, aangezien het verrassingsbezoek van vorige week en zijn rondwandeling door Kiev een succesvolle PR-blitz voor de in opspraak geraakte premier kunnen blijken. Johnson heeft in eigen land te kampen met toenemende druk om af te treden nadat was vastgesteld dat hij in 2020 en 2021 feesten heeft bijgewoond ondanks een verbod van de COVID in het hele land.
Als Churchill-fan en biograaf lijkt Boris Johnson het advies van zijn held op te volgen, die beroemde woorden sprak als “laat nooit een goede crisis verloren gaan”, toen hij werkte aan de vorming van de Verenigde Naties na de Tweede Wereldoorlog.
Iets minder groots in zijn doelstellingen, hoopt Johnson dat hij kan profiteren van de crisis in Oekraïne en het bezoek aan Kiev, dat hem meer kan doen lijken op een internationaal staatsman die zich bezighoudt met de strijd voor vrijheid en minder op een politicus die verstrikt is geraakt in de niet zo vleiende nationale schandalen.
De heer Macron van Frankrijk heeft ook geprobeerd zich in de Oekraïne-crisis te mengen als onderdeel van zijn herverkiezingsstrijd. Immers, het versterken van het imago van Frankrijk als wereldspeler houdt het publiek tevreden, omdat het de leider van het land een diplomatieke rol ziet spelen die op de voorgrond treedt.
Macron had dit diplomatieke offensief nodig om zijn kansen op een tweede ambtstermijn te vergroten en te laten zien dat geen andere presidentskandidaat dan hij een internationaal profiel heeft. De crisis in Oekraïne is een keerpunt in de Franse politiek, waardoor de overgang naar een nieuw presidentschap en een president in oorlogstijd, waarvan Macron hoopt dat het zijn populariteit zal vergroten, een stuk bevorderlijker wordt. Eerder vorige maand gaf de presidentiële administratie een reeks foto’s vrij waarop een ietwat ongeschoren Macron te zien was die zich omkleedde en een hoody droeg, wat velen deed denken dat het Franse staatshoofd probeert om zich te kopiëren en te kleden als Volodymyr Zelensky.
Dichter bij de frontlinie hebben Centraal-Europese politici het voortouw genomen door Oekraïne te steunen en een verenigd front te vormen tegen de Russische agressie, terwijl ze miljoenen vluchtelingen ontvingen, hulp verstrekten en wapens stuurden naar het Oekraïense verzet. Historisch gezien puttend uit hun eigen ervaring met de Russische agressie, zijn de leiders van Midden- en Oost-Europa ongetwijfeld ook de leidende morele stem in Europa geweest, die de misdaden van Rusland in Oekraïne aan de kaak heeft gesteld en de Oekraïners bijna onvoorwaardelijke steun heeft toegezegd.
Maar net als hun westerse collega’s heeft de Oekraïense crisis ook voor hen een uitweg geboden uit hun politieke problemen in eigen land en de gelegenheid geboden om hun populariteit zowel intern als in het buitenland op te vijzelen.
President Duda van Polen heeft meermaals met Brussel overhoop gelegen over zijn controversiële standpunten over holebi’s, abortus, mediawetten en grondwetswijzigingen om zijn presidentiële ambtstermijn te verlengen. Die leidden in 2020 en 2021 tot een golf van massaprotesten, die de populariteit van Duda en de regeringspartij sterk hebben aangetast.
Een ander voorbeeld van Oekraïne-washing is dat van de Slowaakse premier Eduard Heger. Zijn recente reis naar Oekraïne en aanbod om het land gevechtsvliegtuigen te leveren, zal naar verwachting de nodige PR-dividenden opleveren. Vóór de oorlog hing de politieke carrière van Eduard Heger aan een zijden draadje nadat bittere ruzies de regerende coalitie veel van haar geloofwaardigheid hadden gekost. Nu het vertrouwen in zijn premierschap een historisch dieptepunt heeft bereikt, heeft Heger de politieke impuls van deze internationale crisis nodig als hij de strijdende partijen binnen zijn eigen kabinet in toom wil houden en de beloofde maar uitgestelde hervormingen wil doorvoeren.
