Voormalig Oekraïense Miss Universe Julia Gershun heeft zich de afgelopen drie maanden onvermoeibaar humanitair ingezet om vrouwen en kinderen uit Oekraïne te evacueren. De UNICEF Goodwill Ambassadrice en oprichtster van Peace Committee of Ukraine sprak met James Wilson over de dringende prioriteiten die voor haar liggen.
Voor de Russische aanval op Oekraïne in de vroege uren van 24 februari 2022, had Julia Gershun al verschillende functies. Ze was de presentatrice van het televisieprogramma Cultural Diplomacy en was bij velen ook bekend vanwege haar eerdere succes als Miss Oekraïne, Top Model of the World 2017 en Mrs Universe 2018. Ze richtte in Oekraïne een liefdadigheidsstichting op die al zeven jaar kinderen en gezinnen met een laag inkomen helpt, met de nadruk op de ontwikkeling van jong talent. Haar campagne voor de parlementsverkiezingen van 2019 was op een platform van “vrede, de ontwikkeling en de bescherming van ieder mens”. Toen eerder dit jaar de Russische invasie begon, vond ze dat ze er alles aan moest doen om haar contacten en ervaring in te zetten om te reageren op de nationale humanitaire noodsituatie.
Julia spreekt ontroerend over het begin van de oorlog. “In de begindagen verbleef ik in Kiev. Natuurlijk brachten we onze nachten ondergronds door, in moeilijke omstandigheden. We zaten daar de hele nacht en maakten ons zorgen dat een van onze dierbaren ergens in de stad of het land vannacht zou worden gedood. s Ochtends, nadat de raketten en sirenes waren verstomd, kwamen we bovengronds en probeerden we elke geliefde te bellen, bang om te weten of ze de nacht hadden overleefd. Was ik bang? In die vroege dagen, was er geen tijd om bang te zijn. Je deed gewoon wat je moest doen in die omstandigheden. Na een week heb je een keuze: huilerig en depressief worden, of in actie komen.
Julia koos voor actie en het werd haar duidelijk dat zij een doeltreffende kracht kon zijn om vrijwilligers te mobiliseren voor de evacuatie van de mensen die in het grootste gevaar verkeerden. Ze had in de loop der jaren veel internationale contacten opgebouwd, niet alleen als Miss Universe van Oekraïne, maar ook in haar rol als Goodwill Ambassadeur voor UNICEF en door haar connecties met het Rode Kruis. Die internationale contacten, van ambassades tot bedrijfsleiders en liefdadigheidsinstellingen, zouden haar en haar team helpen om vrouwen en kinderen te evacueren uit de ergste oorlogshaarden.
Julia en haar team hebben al enkele duizenden vrouwen en kinderen geëvacueerd, waaronder jongeren met handicaps, slechthorendheid en autisme. Velen van hen zijn naar Europese landen gebracht. Daarnaast werken zij en haar team samen met een Israëlisch veldhospitaal in de buurt van Lviv, waar zij voor de gewonden zorgen en psychologische steun verlenen aan degenen die hun huis en hun geliefden hebben verloren. Ze heeft zich ook ingezet voor vrouwen en kinderen die verkracht zijn. En nu organiseert zij het grootste internationale forum “Posttrauma van de oorlog” waar artsen uit verschillende landen elkaar ervaringen kunnen doorgeven en de meest doeltreffende oplossing voor dit probleem kunnen vinden.
Na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne richtte zij het grootste internationale humanitaire platform op, het Vredescomité van Oekraïne, en nu werkt zij samen met meer dan 40 landen in de wereld, waaronder het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Oostenrijk, Duitsland, Israël, Zwitserland, Italië, Denemarken, Zweden, Noorwegen, Spanje, Polen, Tsjechië, België, de Verenigde Staten en de Verenigde Arabische Emiraten. Een huidige prioriteit is de hulp aan moeders, met inbegrip van zwangere vrouwen die psychologische, medische of lichamelijke hulp nodig hebben, vanaf de begeleiding van de zwangerschap tot de bevalling in Europese klinieken. Ook kinderen komen in aanmerking, van een programma voor evacuatie van weeshuizen, wezen en grote gezinnen, tot hulp bij het verkrijgen van onderwijs in het buitenland. De liefdadigheidsinstelling wordt gesteund door haar vertegenwoordigers in de belangrijkste Oekraïense steden, een team van meer dan 50 mensen die helpen bij de selectie en identificatie van de te behandelen gevallen. De Europese tak van Julia’s humanitaire platform, het Vredescomité, is onlangs van start gegaan in Frankrijk.
Het aantal mensen dat hulp nodig heeft en de ernst van hun problemen kunnen overweldigend lijken. Julia legt uit: “Door elke dag kinderen en vrouwen te evacueren uit brandhaarden, hebben we elke keer te maken met duizenden gebroken levens. Iemand die zijn huis kwijt is, zijn man, zijn broer, zijn zoon of dochter, de vrouwen die verkracht zijn, die geen wil meer hebben om te leven, mentaal en fysiek getraumatiseerd zijn… het is totaal onmogelijk om het aantal gevallen te tellen.”
Gevraagd naar de reacties van de verschillende landen, merkt Julia op dat Israël zeer doeltreffend is geweest met medische hulp, niet alleen met het veldhospitaal, maar ook met de opvang van kinderen die zij naar Tel Aviv had gebracht voor dringende medische verzorging en revalidatie om hen weer te laten lopen. Zij wijst ook op de indrukwekkende hartelijkheid die de Poolse burgers aan de dag hebben gelegd bij de opvang van de Oekraïners die het conflict zijn ontvlucht, en op de manier waarop landen als Frankrijk de Oekraïners hebben opgevangen met noodmaatregelen om huisvesting en werk te vinden, alsook onderwijs voor de kinderen, ten einde hen te helpen integreren tot de vrede is teruggekeerd.
Zij is niet bang om er bij de internationale gemeenschap op aan te blijven dringen meer te doen. Hoewel ze de militaire steun van het Verenigd Koninkrijk aan Oekraïne prees, zou ze ook graag een pragmatischer visumsysteem zien, waarbij ze uitlegt dat kinderen in dergelijke dringende situaties niet kunnen wachten op langdurige processen. Onlangs bracht zij een bezoek aan Londen, waar zij een zeer productieve ontmoeting over dit onderwerp had met Lord Harrington, de Britse minister van Vluchtelingenzaken. “Ik heb een stem en die ga ik zeker gebruiken om mijn Oekraïense landgenoten die in grote nood verkeren te helpen, en nu zien we een eerste resultaat: de Britse regering zal niet-begeleide Oekraïense kinderen toelaten”, zei zij.
Een gebied waarop zij graag dringend Europees ingrijpen zou zien zijn de meer dan 3000 Oekraïense kinderen die ontvoerd zouden zijn en zonder hun ouders naar Rusland zouden zijn gebracht. “We moeten ze gewoon terug zien te krijgen. Dit is zo’n verschrikkelijke situatie en het lijdt geen twijfel dat we hulp nodig hebben om deze kinderen terug naar Oekraïne te krijgen.”
Ze denkt na over het feit dat dit waarschijnlijk een lange oorlog zal zijn en dat de behoeften zich zullen ontwikkelen. “We weten dat er echt behoefte zal zijn aan banen en huisvesting. Oekraïners zijn zeer hardwerkend en hebben veel vaardigheden te bieden, van de IT-sector tot de schoonheidsindustrie. Zij zijn in staat om een grote bijdrage te leveren aan de landen waar zij tijdelijk verblijven. Maar ze hebben platforms nodig om hen aan werk te helpen.”
Wat haar liefdadigheidsstichting betreft, ziet zij voor de toekomst een tweeledige aanpak voor zich. “We moeten blijven inspelen op de dringende humanitaire nood. Maar natuurlijk moeten we ook onze blik richten op diplomatie, op het beëindigen van deze oorlog. De humanitaire catastrofe is het symptoom, maar de onderliggende oorzaak is de Russische agressie en daar moet een einde aan komen.”
Wat vindt zij van het besluit van de Europese Commissie om Oekraïne de status van kandidaat-lidstaat van de EU te verlenen? “Ik ben er natuurlijk blij mee en ik wil alle EU-lidstaten bedanken die ermee hebben ingestemd Oekraïne de status van kandidaat-lidstaat van de EU te geven. Het is een belangrijke stap om definitief tot de Europese familie te behoren en dat zal ons beschermen tegen de Russische invasie. Maar de echte vraag is hoe lang het zal duren om van de status van kandidaat-lidstaat over te gaan naar de status van lid. Die informatie zou een enorme impact kunnen hebben op diplomatiek vlak. Maar ik denk vooral aan de hulp die we nodig hebben om deze oorlog te beëindigen en onze territoriale integriteit te redden. We willen ons grondgebied echt niet verliezen. Oekraïne wil niet door Rusland worden opgeslokt. En we weten dat onze Europese vrienden inzien dat wij weliswaar de frontlinie vormen, maar dat de noodzaak om een einde te maken aan de Russische agressie alle Europese landen aangaat. Niemand gelooft dat de Russische regering het bij Oekraïne zal laten. Als ze de kans krijgen, gaan ze verder.”
Als ons gesprek ten einde loopt, bespreken we de trieste ironie dat, terwijl zij meer dan 1500 mensen uit Oekraïne heeft geëvacueerd, Julia’s eigen familie nog steeds in Dnipro is. Haar broer, 30, en vader, 59, hebben de militaire leeftijd en dienen dus in Oekraïne. Haar moeder, 53, weigert Oekraïne te verlaten terwijl haar zoon en man blijven, zij is arts en geneest gewonden in ziekenhuizen. Julia legt uit: “Het is heel moeilijk als je mensen evacueert en iedereen helpt, maar je familie blijft in Oekraïne, ik bid elke dag voor hen.”
Julia eindigt met een ontroerende en hoopvolle noot. “De jongste persoon die ik heb geëvacueerd was een tien dagen oude babyjongen genaamd Mark. Hij werd geëvacueerd naar Zweden en we werden uitgenodigd voor een bijeenkomst in het Zweedse parlement. Ik kon het niet helpen me af te vragen wat het leven van deze kleine baby in petto zou hebben – stel je voor dat je in een parlement bent als je nog maar tien dagen oud bent! Het lijkt duidelijk dat hij een interessant en zinvol leven zal leiden. In welke verschrikkingen deze Oekraïense kinderen ook geboren worden, ik heb er alle vertrouwen in dat zij buitengewone dingen zullen doen. Ze hebben hun heldenmoed al getoond.”
U kunt de humanitaire inspanningen voor Oekraïne steunen door een bezoek te brengen aan Julia’s stichting: peacecommittee.org.ua
