Vorige week bracht recordhoudster Roberta Metsola (foto) haar eerste officiële bezoek sinds zij eerder dit jaar de jongste voorzitter van het Europees Parlement ooit werd. Metsola’s besluit om als eerste Maltese onderdaan aan het hoofd van een EU-instelling naar haar vaderland terug te keren, lag voor de hand, maar had een grote symbolische waarde.
Metsola werd als held verwelkomd, ontmoette de Maltese president George Vella en vervulde haar officiële taken terwijl een gevoel van positiviteit het eiland overspoelde. Achter de schermen echter lijken de spanningen tussen de Europese Unie en haar kleinste staat op een historisch hoogtepunt te zijn.
Metsola’s bezoek aan Malta komt op een belangrijk moment. Haar bliksemsnelle opkomst staat in schril contrast met de neerwaartse spiraal van haar eigen land in de geopolitieke goot na een reeks corruptieschandalen waarbij de laatste jaren een groot aantal politici, binnenlandse bedrijven en vijandige buitenlandse entiteiten betrokken waren. Ondanks Metsola’s succes wordt Malta nu als enige Europese lidstaat op de grijze lijst van de Financiële Actiegroep Witwassen van Geld (FATF) sinds juni 2021 bestempeld als een “risicostaat” voor het witwassen van geld en corrupte activiteiten.
Er is ook gebleken dat het eiland de banden met twijfelachtige bondgenoten aanhaalt en zich onder de duim van de Chinese en Russische staten schaart. Metsola werd gepasseerd door de Chinese president Xi, wiens telefoontje aan George Vella het eerste grote internationale engagement van de Maltese premier dit jaar was. Xi nodigde Vella uit voor een bezoek aan China later dit jaar, terwijl Vella beloofde China op het internationale toneel te steunen in zijn contacten met de VN.
Rusland beschouwt zijn invloed in Malta als een belangrijke strategische troef en heeft plannen om het eiland in de Middellandse Zee als marinebasis te gebruiken. Het Maltese gouden paspoort, dat Rusland een opening biedt waardoor zijn smerige geld en invloed Europa kunnen binnensijpelen, wordt door de EU als sabotage beschouwd. De verwachting dat de EU-lidstaten een gesloten front zouden vormen in een tijd van grote internationale spanningen in Oekraïne, heeft Malta duidelijk niet bereikt. Onder de neus van de EU wordt de westerse hegemonie ondermijnd.
Het was enigszins verrassend dat Metsola de kans niet heeft aangegrepen om een harder standpunt in te nemen ten aanzien van deze ontwikkelingen. Metsola’s vage publieke verklaring benadrukte de behoefte aan verantwoordingsplicht en rechtvaardigheid, maar verzuimde tijdens hun ontmoeting druk uit te oefenen op president Vela over kwesties als corruptie en buitenlandse invloed.
Metsola slaagde er wel in een doorbraak te bereiken op het gebied van de persvrijheid. Zij legde een krans op de plaats waar de Maltese journaliste Daphne Caruana Galizia werd vermoord en waarschuwde dat het Europees Parlement waarheid, gerechtigheid en verantwoordelijkheid voor haar moord zou blijven eisen.
Haar opmerkingen staan in schril contrast met de weigering van de huidige regering van premier Robert Abela om uitvoering te geven aan de aanbevelingen van de openbare onderzoekscommissie naar de dood van Galizia, waarin werd vastgesteld dat de staat verantwoordelijk is.
Premier Abela was opvallend afwezig tijdens het bezoek van Metsola, zelf verwikkeld in een handvol schandalen. De laatste beschuldigingen tegen Abela die in het weekeinde naar buiten kwamen, hebben betrekking op onroerendgoedtransacties met een man die betrokken zou zijn geweest bij een ontvoeringsoperatie, drugssmokkel en het witwassen van geld. Abela’s schurkengalerij van medestanders zal zijn kansen op herverkiezing waarschijnlijk verkleinen wanneer het land in de komende maanden naar de stembus gaat.
Het is deze no-nonsense houding die de EU van Metsola verwacht in een poging om haar oude huis op orde te houden. Zij heeft de politieke capaciteiten om het verschil te maken, maar de weg die voor haar ligt lijkt gespleten.
Aan de ene kant zou Metsola een drijvende kracht binnen de EU kunnen worden om de rehabilitatie van Malta’s politieke en financiële systeem te vergemakkelijken. Het riskante besluit om Metsola te kiezen, gezien de vele problemen in haar land, werpt zijn vruchten af, omdat zij een frisse kijk op de zaken heeft, die niet is aangetast door haar banden met de corrupte old boys club van het Abela-regime.
Een andere mogelijkheid is dat Malta gewoon te ver heen is en dat de klus te groot is voor Metsola, zelfs met de macht van de EU achter zich. Als het handelsblok de kwestie Malta nu niet kan oplossen met de leider van het EP afkomstig van zijn kusten, dan zal het dat zeker nooit doen.
Metsola’s voorzitterschap zal uiteindelijk enorme gevolgen hebben voor Malta en de EU. De EU is er tot nu toe niet in geslaagd de problemen van haar kleinste lid adequaat aan te pakken. Metsola moet onmiddellijk een halt toeroepen aan de corrupte activiteiten en de vijandige buitenlandse invloed en haar land weer uit de kou halen.
