Op Libiës Onafhankelijkheidsdag hield kroonprins Mohammed El Hassan El Rida El Senussi een toespraak die zowel een reflectie was op het verleden van Libië als een visie op de toekomst. In zijn dringende toespraak riep de kroonprins de natie op zich te scharen achter haar historische identiteit en een terugkeer naar de constitutionele monarchie te omarmen als de enige duurzame oplossing voor de fragmentatie en instabiliteit die het land al meer dan tien jaar teisteren. Zijn toespraak komt op een moment van dramatische verschuivingen in het Midden-Oosten en onderstreept de weerklank ervan voor Europa en de bredere internationale gemeenschap.
De boodschap van de kroonprins was sterk gericht op de geschiedenis van zijn land. Hij bracht hulde aan de architecten van de onafhankelijkheid van Libië in 1951, wier eenheid immense uitdagingen overwon om een soevereine staat te smeden. Toch waarschuwde hij ook dat deze erfenis van eenheid ernstig wordt bedreigd. Door jarenlange corruptie, buitenlandse inmenging en interne verdeeldheid dreigt Libië uiteen te vallen. De urgentie van zijn oproep tot actie weerspiegelt een bredere regionale kwetsbaarheid, die onlangs nog werd geïllustreerd door de val van het Assad-regime in Syrië – een historische gebeurtenis met verstrekkende gevolgen voor de regio en de wereld.
De val van Damascus op 8 december 2024 betekende het einde van het 24-jarige bewind van Bashar al-Assad en meer dan zes decennia Baathistisch autoritarisme. De snelheid en het relatieve gebrek aan geweld waarmee de Syrische oppositiekrachten het militaire apparaat van Assad ontmantelden, toonde de kwetsbaarheid aan van staten die geen verenigende identiteiten hebben. Ook Libië dreigt aan soortgelijke krachten ten onder te gaan als het zijn gefragmenteerd bestuur niet aanpakt. De toespraak van prins Mohammed benadrukte de kritieke behoefte aan een kader dat de natie kan verenigen – een rol die de constitutionele monarchie volgens hem op unieke wijze kan vervullen.
De parallellen tussen Libië en Syrië zijn opvallend. Beide landen zijn het toneel geweest van inmenging van buitenaf, en in het geval van Libië weerspiegelt de betrokkenheid van Rusland zijn strategische manoeuvres in Syrië. Door zich in Libië te verschansen na zijn vertrek uit Syrië, wil Moskou voet aan de grond houden in het oostelijke Middellandse Zeegebied en de instabiliteit van het land gebruiken om macht te projecteren. In Syrië is de Russische interventie sinds 2015 cruciaal geweest om het regime van Assad overeind te houden, maar de marginale rol van Rusland tijdens de ineenstorting van het regime suggereert de grenzen van zijn invloed. Libië blijft echter een belangrijke strategische arena voor Moskou, dat zijn toegang tot de Middellandse Zee veilig wil stellen en tegelijkertijd het machtsvacuüm wil uitbuiten.
Prins Mohammed richtte zich in zijn toespraak ook rechtstreeks tot de internationale gemeenschap en drong er bij de wereldmachten op aan om de soevereiniteit van Libië te respecteren en te voorkomen dat het land een strijdtoneel voor concurrerende agenda’s wordt. Zijn pleidooi vindt weerklank in de bredere gevolgen van de val van Assad, waardoor de regio worstelt met de repercussies van verzwakte staten en verschuivende allianties. De kwetsbaarheid van landen als Libië en Syrië benadrukt de dringende behoefte aan bestuursmodellen die externe druk kunnen weerstaan en interne cohesie kunnen bevorderen.
Het voorstel van de kroonprins voor een terugkeer naar de constitutionele monarchie is en blijft een pragmatische weg vooruit. De grondwet van 1951, waar hij voorstander van is, biedt een beproefd kader voor democratisch bestuur, dat stabiliteit garandeert met respect voor het diverse sociale weefsel van Libië en verankerd is in de geschiedenis van het land. Prins Mohammed benadrukte in zijn toespraak dat dit model niet alleen de eenheid van Libië waarborgt, maar ook de burgers in staat stelt hun toekomst vorm te geven door eerlijke verkiezingen en vreedzame machtswisselingen.
De uitdagingen van Libië beperken zich echter niet tot zijn grenzen. Europa, aan de overkant van de Middellandse Zee, heeft een gevestigd belang bij de stabiliteit van het land. De aanhoudende onrust in Libië heeft migratiecrises aangewakkerd en een broedplaats voor extremisme gecreëerd – problemen die een directe impact hebben op de Europese veiligheid. De visie van de kroonprins op een stabiel, soeverein Libië is zowel een oproep tot Europese betrokkenheid als een routekaart voor nationale vernieuwing.
De lessen van Syrië zijn duidelijk: zonder een verenigende identiteit of bestuursstructuur kunnen staten bezwijken onder het gewicht van interne en externe druk. Na de val van het Assad-regime staat Syrië voor de complexe taak om de decennialange autoritaire overheersing te boven te komen. Libië heeft nog steeds de kans om een dergelijk lot te vermijden door een bestuursmodel te omarmen dat geworteld is in zijn historische identiteit.
De toespraak van prins Mohammed is een krachtige herinnering dat de antwoorden op de crisis in Libië in de eigen geschiedenis liggen. Het herstel van de constitutionele monarchie biedt niet alleen een knipoog naar het verleden, maar ook een praktische oplossing voor de toekomst – een kader dat de gebroken Libische politiek kan verenigen, haar soevereiniteit kan waarborgen en haar plaats in de regio en de wereld kan herstellen. Terwijl het Midden-Oosten het post-Assad tijdperk doorkruist, zal Libië’s weg voorwaarts een kritische test zijn om te zien of eenheid en stabiliteit kunnen zegevieren in een regio die gekenmerkt wordt door fragmentatie en onrust.
