Na een jaar van boerenprotesten en farmaceutische dreigementen om Europa te verlaten, zou de nieuwe EC haar prestigieuze gezondheidsdirectoraat kunnen herschikken. DG SANTE dreigt belangrijke taken te verliezen, zoals voedselveiligheid, pesticiden en farma. De Commissie laat drinkers en rokers achter onder Sante’s innovatie-onvriendelijke toezicht.
Op 23 juli 2024 publiceerde de deskundigengroep voor het Europees mechanisme voor crisissparaatheid en -respons inzake voedselzekerheid (EFSCM) een reeks aanbevelingen om de voedselsoevereiniteit in de EU te versterken: vertrouwen opbouwen, een gezamenlijke aanpak bevorderen en toezicht houden op de voedselvoorziening.
Hoewel het waarborgen van voedselsoevereiniteit van strategisch belang is, wordt van de agrovoedingsbedrijven en de toeleveringsketen die deze ondersteunen ook gevraagd bij te dragen aan het succes van de Green Deal van de EU – de EU tegen 2050 klimaatneutraal maken – door zich aan te passen aan steeds strengere kaders, waarvan sommige hun oorsprong vinden in DG SANTE.
Eerder dit jaar zagen we hoe enorme konvooien trekkers havens, belangrijke wegen en de hoofdstad van Europa blokkeerden, soms dagenlang, in enkele van de hevigste landbouwprotesten van de afgelopen tien jaar. Die protesten waren gericht tegen de Green Deal, in het bijzonder tegen de EU-regelgeving met betrekking tot het gebruik van pesticiden en natuurherstel.
Big farming en big food lijken zich steeds meer zorgen te maken over een wakker DG Sante, dat minder effectief beleid ontwikkelt dat de bestaansmiddelen van Europese boeren verder in gevaar brengt op gebieden als voedselzekerheid of tabak en alcohol.
Volgens mediaberichten maakt de Commissie zich ook zorgen over haar DG Gezondheid. Vooral over het potentieel om nationalistische politici boos te maken door buitensporige regelgeving en verboden op te leggen. Er staat veel op het spel, want sommige van de getroffen sectoren waar hetzelfde directoraat-generaal zich op richt, vormen de kern van de EU-agenda voor herindustrialisatie, die op zijn beurt weer essentieel is voor het creëren van banen en groei. De Commissie onderneemt dus actie.
Terwijl de Commissie druk bezig is om een aantal exporterende sectoren te beschermen tegen DG SANTE door hun toezicht te herverdelen over andere, redelijkere DG’s, moet ze nog actie ondernemen met betrekking tot alcohol of tabak, twee sectoren waarin de EU wereldwijd marktleider is.
Met een nieuwe termijn van de Commissie die in november van start gaat, onderzoekt de uitvoerende macht van de EU hoe de beleidsprioriteiten over de vele directoraten-generaal kunnen worden verdeeld. Een van de topprioriteiten is het vinden van een balans tussen Europees beleid en het luisteren naar de nationale stemmen van de lidstaten.
Stel dat het document dat Euronews eerder in juni heeft gezien, wordt bevestigd. In dat geval zal DG SANTE zijn bevoegdheden op het gebied van goedkeuring van pesticiden, dierenwelzijn, gezondheid van dieren en planten, plantenrassen en nieuwe genoomtechnieken overdragen aan het landbouwdepartement van de Commissie, DG AGRI. Bovendien zou DG SANTE andere voedselveiligheidskwesties verliezen aan DG JUST, dat zich bezighoudt met justitie en consumentenbeleid.
DG AGRI is verantwoordelijk voor het omvangrijke landbouwsubsidieprogramma van de EU, het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), dat een derde van de EU-begroting uitmaakt. Het gezondheidsdepartement DG SANTE zou een opmerkelijk machtsverlies kunnen lijden ten opzichte van zijn landbouwgerichte rivaal DG AGRI.
Het ontmantelen van DG SANTE is niet noodzakelijkerwijs een goede oplossing en het geeft de boodschap af dat de Commissie niet langer gelooft dat het “EU-ministerie van Gezondheid” een toegevoegde waarde kan zijn voor consumenten en tegelijkertijd innovatie kan aanmoedigen, waardoor het concurrentievermogen van de EU wordt gewaarborgd. Toch staat er veel op het spel en de uitkomsten zullen de toekomst van het Europese voedselsysteem voor de komende vijf jaar en daarna bepalen.
