Een nieuwe analyse werpt verdere twijfels op over het bewijs tegen Ilan Shor nu twee voormalige hoge Amerikaanse rechtshandhavingsambtenaren hun bevindingen presenteren, na een herziening van het bewijsmateriaal dat tegen Shor is gepresenteerd in verband met de bankfraudezaak.
In 2016 beschuldigde het Moldavische anticorruptiebureau Shor van fraude en witwassen in verband met de ineenstorting van de Moldavische banken.
Justin Weddle heeft uitgebreide ervaring in het onderzoeken van georganiseerde misdaad en witwassen, omdat hij eerder assistent-procureur-generaal van de Verenigde Staten in het zuidelijke district van New York was en plaatsvervangend juridisch adviseur van het Amerikaanse ministerie van Justitie bij twee samenwerkingscentra voor rechtshandhaving in Boekarest, die zich richtten op bredere misdaad en corruptie in de hele regio, waaronder Moldavië.
In zijn beoordeling van het bewijs tegen Shor stelt Weddle vraagtekens bij het bewijs waarop het Hof zijn beslissingen heeft genomen: “Omdat kritieke delen van de beslissing van het Hof van Beroep gebaseerd waren op onbekwame getuigen, die louter van horen zeggen waren, in de vorm van niet-confronteerbaar en niet-tegensprekelijk bewijs en getuigenissen, voldoet het niet aan de fundamentele principes die betrouwbaarheid garanderen volgens de principes van het Amerikaanse rechtssysteem”.
Hij voegt eraan toe dat “noch de beslissing van het Moldavische Hof van Beroep, noch de redenering van het Hof, beschouwd moeten worden als een betrouwbare basis voor Amerikaanse instellingen om conclusies te trekken over Shor en zijn gedrag”.
Weddle wijst ook op de onderliggende problemen van de Moldavische rechterlijke macht, waarbij hij verwijst naar het Amerikaanse Ministerie van Buitenlandse Zaken en openbare berichtgeving over het gebrek aan onafhankelijkheid en onpartijdigheid in de rechterlijke macht van Moldavië. Hij schrijft dat “het feit dat het Hof van Beroep zich baseerde op incompetent bewijs, ondanks de bezwaren en argumenten van Shor over de gebreken van het bewijs, suggereert dat het hof niet onafhankelijk of onpartijdig was. Dit geeft nog een reden aan waarom de beslissing van het hof van beroep niet voldoet aan de Amerikaanse normen voor betrouwbaarheid.”
Matthew Hoke is een voormalig FBI-special agent met meer dan 26 jaar ervaring in het leiden van spraakmakende, grensoverschrijdende strafrechtelijke onderzoeken in verschillende rechtsgebieden, waaronder Oekraïne, Roemenië, het Verenigd Koninkrijk en Finland.
Hij voerde een afzonderlijk onderzoek uit naar de zaak tegen Shor en concludeerde dat “er materiële onregelmatigheden waren in het onderzoek naar Shor door de Moldavische regering” en dat de “Moldavische autoriteiten verzuimden om bepaalde zeer elementaire – bijna bij het gezonde verstand passende – stappen te nemen om de geldigheid en de kracht van belangrijke bewijzen die aan de rechtbank werden voorgelegd te testen, waaronder informatie die werd verstrekt door een particulier adviesbureau van een derde partij dat speciaal voor interne evaluatiedoeleinden een evaluatie uitvoerde en de ontlastende aard van de vrijwillige verklaringen van de verdachte”.
Vergelijkbaar met de conclusie van Weddle is Hoke van mening dat in de VS het bewijs dat tegen Shor is geleverd de wettelijke drempel voor een aanklacht niet zou hebben gehaald. Hij schrijft: “Gezien deze onregelmatigheden zou het onderzoek, naar mijn mening, onvoldoende zijn geweest om de drempel voor een aanklacht door DOJ te halen, als het onderzoek in de Verenigde Staten door de FBI zou zijn uitgevoerd.”
Zich baserend op zijn ervaring met het onderzoeken van misdaad in Oost-Europa, suggereert Hoke dat het aannemelijk is dat Shor als zondebok werd gebruikt, waarbij hij schrijft: “Specifiek komt de zaak van Shor overeen met mijn ervaring in de voormalige Sovjet-landen, waar het niet ongebruikelijk is dat particuliere zakenlieden en oligarchen andere minder machtige oligarchen/zakenlieden tot zondebok maken”. Hoke vestigt de aandacht op het feit dat Shor een jonge zakenman was met veel minder nettowaarde, roem en politieke invloed die bij dit plan betrokken raakte jaren nadat de bank al praktisch insolvent was geworden. Hoke stelt: “Als zodanig is het feit dat Shor werd veroordeeld tot evenveel gevangenisstraf als de andere meer schuldige medesamenzweerders moeilijk te begrijpen.”
Hij stelt verder “Gebaseerd op mijn ervaring, creëren de onregelmatigheden die ik in dit rapport heb uitgelegd een sterk vermoeden dat het onderzoek werd gedaan met een centraal gestuurd en vooraf gescript verhaal met als doel het veroordelen van een specifiek doelwit.”
Hoke benadrukt ook de recordsnelheid waarmee het onderzoek tegen Shor werd uitgevoerd, hij stelt: “Ik betwijfel of een grondig onderzoek binnen 20 maanden had kunnen worden uitgevoerd voor een zaak als die van Shor. Het was een complex onderzoek naar financiële misdrijven waarbij het ging om de vermeende diefstal van 1 miljard dollar en dat gericht was tegen de machtigste politici en zakenlieden van het land.”
Zowel Weddle als Hoke maken zich ook ernstig zorgen over het bewijs van de kroongetuige tegen Shor, Matei Dohotaru, en de Kroll-rapporten die de basis vormden voor de veroordeling. Weddle stelt dat: “Dohotaru’s “bewijs” was niet competent en was niet zinvol onderworpen aan Shor’s confrontatie of kruisverhoor. Dohotaru was – zoals hij zelf toegaf – een ambtenaar van de Nationale Bank van Moldavië die geen persoonlijke kennis had van de transacties van Banca de Economii of Banca Sociala.” En dat “in plaats van persoonlijke kennis, Dohotaru zijn meningen en vermoedens gaf, vaak gebaseerd op vele ongeïdentificeerde onderliggende niveaus van horen zeggen”.
Hoke merkt ook op dat de advocaten van Shor geen kruisverhoor konden afnemen van Dohotaru. Hoke stelt dat op basis van zijn ervaring, “dit redelijke aanwijzingen zijn dat noch de Kroll-rapporten noch Dohotaru’s verklaringen die zich baseren op de Kroll-rapporten op enig moment zijn getest door de aanklager.”
Met betrekking tot de Kroll rapporten schrijft Hoke dat hij geen enkele verwijzing kon vinden naar een onafhankelijke analyse uitgevoerd door de Moldavische autoriteiten om de bevindingen van Kroll te testen. In plaats daarvan, schrijft hij, “wijst een verwijzing naar de Kroll-rapporten in de vonnissen er sterk op dat de autoriteiten de Kroll-rapporten voor waar aannamen”.
Hoke, die persoonlijke ervaring heeft met het werken met Kroll, schrijft: “Ik kan me in de loop van mijn carrière geen enkele zaak herinneren waarin de bevindingen van Kroll als bewijs werden gebruikt zonder enige vorm van onafhankelijke analyse/controle door de autoriteiten. De reden ligt voor de hand: Kroll is niet de onderzoeksautoriteit zelf en als je de bevindingen van Kroll op hun waarde zou schatten, zou dat betekenen dat ze het onderzoek namens de autoriteiten uitvoeren. Dit is gewoonweg onaanvaardbaar.”
In december 2023 werd Matei Dohotaru na een succesvolle gerechtelijke procedure afgezet door het juridische team van Shor in de VS. Tijdens de depositie was hij niet langer in staat om te bevestigen dat hij kennis had van het vermeende bewijs dat hij in 2017 tegen Shor had geleverd.
De zaak tegen Ilan Shor loopt nog steeds bij het Hooggerechtshof van Moldavië.
