Deze week gaan de gesprekken verder over hoe immigratie- en douanecontroles tussen Spanje en Gibraltar permanent kunnen worden vermeden en zo een van de vele schadelijke gevolgen van Brexit kan worden geëlimineerd. Maar de diplomatieke inspanningen van de EU en het VK werden niet geholpen door wat de Europese Commissie nu beschrijft als een “humoristische situatie”, toen vicevoorzitter Margaritis Schinas beweerde dat de mogelijkheid om naar Gibraltar te verwijzen als Spaans slechts één voorbeeld was van waar “dingen beter zijn na Brexit”, schrijft politiek redacteur Nick Powell.
Het ging allemaal zo goed voor Margaritis Schinas. De Griekse commissaris voor de Europese manier van leven oogstte gelach en applaus tijdens een krantenbriefing in Sevilla toen hij in vloeiend Spaans antwoordde op een vraag over Brexit. Hij werd onder druk gezet met de eenwoordige vraag “Gibraltar?” en antwoordde met het ene woord “Español”.
‘Gibraltar Español’ was een slogan van het Franco-regime toen het de grens van Spanje met Gibraltar sloot in een poging om Groot-Brittannië zover te krijgen dat ze het gebied zouden teruggeven. Het is op zijn zachtst gezegd ongebruikelijk dat de hoofdwoordvoerder van de Europese Commissie het gebruik van een fascistische slogan uitlegt als humor. Maar dat is wat er gebeurde toen een journalist vroeg naar de ‘Spaanse Gibraltar’ kwinkslag, en eraan toevoegde dat “de laatste keer dat ik het controleerde, dat niet zo was”.
Niet iedereen begreep de grap. De woordvoerder wees er ook op dat de vicevoorzitter van de Commissie die verantwoordelijk is voor de onderhandelingen over Gibraltar, Maroš Šefčovič, een gezamenlijke verklaring had uitgegeven met de Spaanse minister van Buitenlandse Zaken, José Manuel Albares, dat “de onderhandelingen tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk over Gibraltar volgens plan verlopen”.
“We komen in een gevoelige fase van de onderhandelingen”, vervolgden ze, “aan de kant van de EU worden de onderhandelingen aangestuurd door de Europese Commissie, onder de politieke verantwoordelijkheid van haar uitvoerend vicevoorzitter, Maroš Šefčovič, die namens de Europese Commissie spreekt over deze kwestie”.
Dus niet vicevoorzitter Schinas, wiens opmerkingen door minister van Buitenlandse Zaken Albares al waren omschreven als “zeer ongelukkig en onbegrijpelijk”. Ongelukkig misschien, maar al te gemakkelijk te begrijpen toen de Griekse commissaris uitlegde wat hij bedoelde. Hij werd aangemoedigd door het gelach en applaus voor zijn kwinkslag van één woord om door te gaan – en een kuil voor zijn collega’s te blijven graven.
“Ik kan met meer gemak Gibraltar español zeggen na Brexit”, ging hij verder. “En het is niet alleen het enige gebied waar dingen beter zijn na Brexit. Ik had het eerder ook over ons voorstel om een Europees diploma te creëren; dit zou ondenkbaar zijn geweest met het Verenigd Koninkrijk binnen de Europese Unie. Ze zouden nooit een Europees diploma accepteren omdat het hun Angelsaksische markt zou aantasten”.
Wat er ook waar is van het diplomabeleid van het Verenigd Koninkrijk, het echte probleem met de opmerkingen over Gibraltar is dat ze een open deur intrappen. Het is veel gemakkelijker voor de Commissie om te weten aan welke kant ze staat als een geschil niet langer tussen twee lidstaten speelt. Maar soms kun je zulke dingen beter niet hardop zeggen en de heer Albares hield zich niet in met zijn kritiek op de heer Schinas.
“Commissaris Schinas is helemaal niet betrokken bij het dossier van de terugtrekkingsovereenkomst met betrekking tot Gibraltar”, zei hij tegen RTVE. “Het is commissaris Maroš Šefčovič, met wie ik er ook een gesprek over heb gehad, en we zijn het er allebei over eens, zowel de commissaris die die onderhandelingen kent en behandelt, als ikzelf, dat de onderhandelingen in een goed tempo vorderen.”
“En ik heb ook aan commissaris Schinas overgebracht dat, behalve dat zijn uitspraken ongelukkig zijn, ik hoop dat in de toekomst alleen de commissaris die verantwoordelijk is voor die onderhandelingen, en dat is Maroš Šefčovič, degene zal zijn die er commentaar op zal geven”. Hij zei dat de heer Schinas zijn excuses had aangeboden.
“Hij vertelde me dat het niet zijn bedoeling was, dat het hem speet, dat hij niet over alle informatie beschikte en dat hij zich ervoor verontschuldigde”, zei Albares. “Het belangrijkste is dat we aan het onderhandelen zijn, zowel met het VK, en natuurlijk de Commissie met het VK, over de aspecten die overeenkomen met de EU, nou, we boeken vooruitgang, en zeker alle partijen, de Commissie, Spanje, het VK, willen dat die overeenkomst zo snel mogelijk wordt gesloten”.
Op aandringen van Spanje viel Gibraltar niet onder de Brexit-overeenkomst tussen het VK en de EU en de afzonderlijke onderhandelingen hebben zich voortsleept, met tijdelijke regelingen die ervoor zorgen dat mensen en goederen vrij over de grens kunnen reizen. Het belangrijkste knelpunt zijn de gevolgen van het feit dat Gibraltar deel gaat uitmaken van het Schengengebied, een andere uitkomst van Brexit die de voorstanders niet hadden voorzien toen ze campagne voerden om de EU te verlaten.
Het Verenigd Koninkrijk heeft moeten toegeven dat Gibraltar niet alleen deel zal uitmaken van Schengen onder Spaanse sponsoring, maar dat het als gevolg daarvan ook de immigratiecontroles op de luchthaven en zeehaven van het gebied, die aankomsten uit Groot-Brittannië, Marokko en andere niet-Schengenlanden verwerken, zal overdragen. De vraag is aan wie.
Het VK is voorstander van de inzet van de Frontex-grenswacht van de EU, wat op zich niet echt is wat werd bedoeld met de belofte van de Brexit-campagnevoerders om ‘de controle terug te nemen’. Spanje wil dat zijn eigen grensbeambten de leiding nemen, met als argument dat Frontex het controleren van paspoorten normaal gesproken overlaat aan nationale ambtenaren. Als er een compromis kan worden gevonden, dan zal dat in een formulering zijn die aantrekkelijker is voor het VK en Gibraltar dan het huidige standpunt van de Commissie en Spanje dat Frontex alleen maar zal ‘assisteren’ op verzoek van Spanje.
