De zesde top tussen de Europese Unie (EU) en de Afrikaanse Unie (AU) vindt op17 en18 februari plaats in Brussel en is een kans om de betrekkingen tussen de twee continenten een nieuwe vorm te geven – schrijft Vlad Olteanu, adviseur EU-zaken.
President Macron, die de top organiseert als waarnemend voorzitter van de Raad van de Europese Unie, zoekt naar een kans om “een economische en financiële new deal met Afrika te herdefiniëren” om “investeringen in lokale Afrikaanse economieën op te bouwen en een gedeelde toekomst op te bouwen.”
Hoewel deze doelstellingen vol goede bedoelingen zijn, worden zij geconfronteerd met verschillende en talrijke uitdagingen binnen het Afrikaanse continent en daarbuiten (gezien het groeiende belang van de rol van de grondstofrijke Afrikaanse landen op het wereldtoneel). Wij zullen ons in de onderstaande regels concentreren op een specifieke, maar zeer belangrijke uitdaging.
Een van de belangrijkste kwesties die momenteel aanleiding geeft tot grote bezorgdheid is de situatie in Cabo Delgado, Mozambique, waar opstandelingen van de Jihad paniek, angst en geweld zaaien, voldoende om internationale allianties aan te zetten tot het bestrijden van deze groepen.
Aangezien zij voornemens zijn een nieuwe “Islamitische Staat” te stichten, ziet met name Frankrijk deze geopolitieke situatie als een bedreiging voor de economische ontwikkeling van de regio. Frankrijk is sterk betrokken bij dit deel van Afrika en maakt zich daarom zorgen over de mogelijke vorming van een boog van jihadistisch geweld vanuit de Sahel , via Oost-Afrika en uiteindelijk tot in de regio Zuidelijk Afrika .
In dit verband werpt Zimbabwe, een land dat sinds 2002 onder EU-sancties staat, zich op als een belangrijke partner in de strijd tegen de jihadisten.
Het belang van Zimbabwe in deze context is enorm. Niet alleen worden de Zimbabwaanse strijdkrachten beschouwd als een van de beste in Afrika, maar het land is onlangs ook lid geworden van de Raad voor Vrede en Veiligheid van de Afrikaanse Unie, die een sleutelrol speelt (in samenwerking met de Zuid-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenschap (SADC)) bij het waarborgen van de militaire stabiliteit in de regio (door de oprichting van de regionale militaire SAMIM-troepenmacht in Mozambique).
De situatie ter plaatse in Cabo Delgado heeft meer dan 670.000 vluchtelingen gemaakt en Zimbabwe heeft 304 man bijgedragen aan de gemeenschappelijke SAMIM-militaire troepenmacht (1495 soldaten komen uit Zuid-Afrika en kleinere contingenten komen onder meer uit Botswana en Lesotho). De status van het land, dat al 20 jaar lang onder sancties van de VS en de EU staat, wordt momenteel in Washington en Brussel opnieuw bekeken. Naar verluidt zijn 24 EU-lidstaten (waaronder Frankrijk) voorstander van het opheffen van de huidige sancties en staan 3 EU-lidstaten vijandig of aarzelend tegenover het opheffen van de sancties, waarschijnlijk als gevolg van een zekere resterende Britse invloed op sommige EU-lidstaten.
De sancties worden momenteel besproken in de Raad van de EU, onder leiding van de Hoge Vertegenwoordiger voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid, de heer Josep Borrell, die naar verluidt voorstander is van het opheffen van de sancties. Tegen eind februari kan een definitief besluit van de EU-Raad over de opheffing van de sancties tegen Zimbabwe worden genomen. De EU-Afrika-Top zal zeker een platform zijn voor een bredere discussie in deze zin.
Ook al is de EU waarschijnlijk niet de grootste fan van president Mnangagwa van Zimbabwe, pragmatisme en strategische positionering moeten in deze situatie een grote rol spelen. De EU erkent dat president Mnangagwa en zijn regering onlangs belangrijke openingen hebben gemaakt met betrekking tot een aantal belangrijke kwesties, zoals de landbouwhervorming, de persvrijheid en vooral de erkenning en handhaving van de mensenrechten (de president heeft zijn staatsminister van Binnenlandse Zaken ontslagen voor zijn rol bij de gewelddadige onderdrukking van de recente lokale provinciale verkiezingen eind 2021).
De komende Zimbabwaanse presidentsverkiezingen zijn ook een belangrijke gebeurtenis die verklaart waarom president Mnangagwa een positieve goedkeuring van de Europese Unie begint te krijgen. De hervormingen waarmee hij is begonnen worden als positief ervaren en een meerderheid van de EU-lidstaten is van mening dat het opheffen van de sancties hem ook meer manoeuvreerruimte zou geven op het binnenlandse politieke front. De Europese Unie vreest terecht dat andere kandidaten de hervormingen volledig zouden kunnen bevriezen en waarschijnlijk sceptischer zouden zijn bij het aanpakken van de Cabo Delgado-kwestie, naast het feit dat zij mogelijk voorstander zijn van strafmaatregelen tegen de civiele samenleving van Zimbabwe.
De top EU-Afrika zal helpen het standpunt van de Europese Unie te verduidelijken en zich sterk te maken voor president Mnangagwa, mits de Europese Unie zijn grote inzet ziet om de strijd voort te zetten om de regio Cabo Delgado te kalmeren en de dreiging van de Jihadisten in die regio en daarbuiten doeltreffend aan te pakken. Dit is het zoveelste geval waarin de politiek een cruciale rol kan spelen om een hele regio van Afrika zowel duurzame veiligheid als slimme economie te bieden. Of ontken het.
